Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

vestis ornatus

  • 1 Kleidertracht

    Kleidertracht, vestis habitus, im Zshg. bl. habitus (übh. die Art u. Weise, wie jmd. im Äußern auftritt; sich trägt, präsentiert). – vestitus (die Art, sich zu kleiden, der Anzug); verb. vestitus habitusque. – vestis ornatus (Kleiderschmuck); verb. vestitus atque ornatus. – vestis cultus, im Zshg. bl. cultus (die Ausstattung an Kleidern, die Garderobe, Toilette); verb. cultus habitusque; ornatus et cultus. – vestimenti genus (Gattung des Kleidungsstücks). – mos vestis (Kleidermode). – [1448] die K. der Römer annehmen, Romano habitu uti: das Volk dieselbe K. annehmen lassen, eodem ornatu etiam populum vestiri iubere.

    deutsch-lateinisches > Kleidertracht

  • 2 Kleidung

    Kleidung, vestis (die Kleidungsstücke). – vestitus (die Art sich zu kleiden, der Anzug). – vestis cultus, im Zshg. bl. cultus (Kl., sofern sie der Pflege. des Körpers dienlich). – vestis ornatus (sofern ste dem Körper zum Schmuck u. zur Zierde gereicht); verb. vestitus atque ornatus; ornatus et cultus. – vestis habitus, im Zshg. bl. habitus (Kleidertracht, w. vgl.). – vestimentum (einzelnes Kleidungsstück). – vestimenti genus (Gattung von einem Kleidungsstück, z.B. id genus vestimenti itinerarium est). – zur K., in usum vestium (z.B. pecori lanas detrahere).

    deutsch-lateinisches > Kleidung

  • 3 Одежда

    - vestis (muliebris; candida); vestimentum; vestitus; velamen (induitur velamina mille colorum Isis); amictus; textum; habitus; indumentum; indutus; ornamentum; ornatus; paratus;

    • снимать одежду - spoliare (aliquem; corpus caesi hostis);

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Одежда

  • 4 lugubris

    lūgubris, e de deuil, en deuil, désastreux, sinistre, plaintif, lugubre, funèbre, misérable.    - multae domus lugubres erant: beaucoup de familles étaient en deuil.    - lugubria, ium, n.: deuil, habits de deuil.    - lugubria induere: porter le deuil.    - lugubris ornatus, Cic.: vêtement de deuil.
    * * *
    lūgubris, e de deuil, en deuil, désastreux, sinistre, plaintif, lugubre, funèbre, misérable.    - multae domus lugubres erant: beaucoup de familles étaient en deuil.    - lugubria, ium, n.: deuil, habits de deuil.    - lugubria induere: porter le deuil.    - lugubris ornatus, Cic.: vêtement de deuil.
    * * *
        Lugubris, et hoc lugubre, penul. corr. Appartenant à dueil, De dueil, Lugubre.
    \
        Lugubris eiulatio. Cic. Brayement qu'on fait pour un sien ami trespassé.
    \
        Lugubris ornatus. Cic. Habit de dueil.
    \
        O rem lugubrem. Cic. O le dueil.
    \
        Vestis lugubris. Terent. Robbe de dueil.
    \
        Lugubria, substantiue. Ouid. Habillements de dueil.

    Dictionarium latinogallicum > lugubris

  • 5 deceo

    deceo, uī, ēre (zu decor, decus), zieren, ziemen, I) eig., a) v. Lebl., äußerlich zieren, kleiden, wohl od. gutstehen, wohl od. gutlassen (Ggstz. dedecere; vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N.: nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), m. Ang. wen (wem)? im Acc., quin me aspice et contempla, ut haec (vestis) me deceat, Plaut.: quem decet muliebris ornatus, quem incessus psaltriae, Cic.: neminem decet intertexta pluribus notis vestis, Quint.: te toga picta decet, Prop.: quem tenues decuere togae nitidique capilli, Hor.: habitus triumphalis feminas non decet, Quint.: forma viros neglecta decet, Ov.: neglecta decet multas (virgines) coma, Ov.: decet alba quidem pudor ora, Ov.: alba (weiße Tracht) decent Cererem; vestes Cerealibus albas sumite, Ov.: hic illum mire pudor decuit, Sen. – ohne Ang. wen (wem)? rarus in publicum egressus idque velatā parte oris, ne satiaret aspectum, vel quia sic decebat (weil es ihr so gut stand), Tac. ann. 13, 45. – b) v. Pers., prangen, Macrobii praecipuā decent pulchritudine, Solin. 30, 10. – II) übtr., den Verhältnissen nach zieren = stehen, wohl anstehen, wohlanständig sein, sich ziemen od. geziemen, sich schicken, schicklich sein, in der Ordnung sein (Ggstz. dedecere), wobei zu bemerken, daß decet oft durch es würde sich geziemen, decebat u. decuit durch es hätte sich ge ziemt, würde sich geziemt haben, übersetzt werden muß, α) m. Subjekts-Nom., teils m. Ang. wen (wem)? im Acc., arta decet sanum comitem toga, Hor.: illa ornamenta decere me et convenire eis rebus, quas gesseram, non putabam, Cic.: non velle experiri quam se aliena deceant; id enim maxime quemque decet, quod est cuiusque maxime suum, Cic. – teils (archaist.) m. Ang. wen (wem)? für wen? im Dat., istuc facinus nostro generi non decet, Plaut. Amph. 820 (vgl. unten no. β u. γ). – teils ohne Ang. wen? servare id, quod deceat (v. Dichter), Cic.: et quod decet honestum est et quod honestum est decet, Cic.: ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat et quid aptum sit personis, temporibus, aetatibus, Cic. – m. Ang. worin? durch in m. Abl., ut in vita, sic in oratione nihil est difficilius quam quid deceat videre, Cic. – m. Ang. bei wem? durch apud m. Akk., u. wobei? durch Abl., neque eadem in voce, gestu, incessu apud principem, senatum, populum, magistratus, privato publico iudicio, postulatione, actione decent, Quint. 11, 3, 150. – β) m. Subjekts-Infin., u. zwar teils m. Acc. u. Infin. Act. u. Pass., oratorem irasci minime decet, simulare non dedecet, Cic.: omnes hommes ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet, Sall.: omnes bonos rei publicae subvenire decebat, Sall.: non quidquid patrum plebisque est, consules, tribunos, deos, hominesque omnes armatos opem ferre, in Capitolium currere decuit? Liv.: m. Acc. u. Infin. Pass. (s. Klotz Nachtr. zu Cic. Tusc. p. 21. Wopkens Lectt. Tull. p. 71), atque in eo disputant, contaminari non decere fabulas, Ter.: num dubitas, quin specimen naturae capi deceat ex optima quaque natura? Cic.: sicut aut sola aut prima pensari decet... tanto regi (= a tanto rege), Liv. 34, 58, 8. – teils (archaist.) m. Dat. u. Infin., ita uti liberali esse ingenio decuit, Ter. Hec. 164: decet tantae maiestati eas servare leges, quibus etc., Paul. dig. 32, 1, 23: certa est enim ratio, quā deceat philosopho ob decretam sibi publice statuam gratias agere, Apul. flor. 16. p. 23, 4 Kr. – teils m. bl. Infin., iniusta impetrare non decet, Plaut.: exemplis grandioribus decuit uti, Cic. – m. vorhergeh. allgem. Pronom.-Nom., nihil est quod tam deceat, quam in omni re gerenda consilioque servare constantiam, Cic. – γ) ohne Subjekt, teils m. Ang. wen (wem)? durch Acc., facis, ut te decet, Ter.: ita uti fortes decet milites, Ter.: illum decet, Quint. – teils (archaist.) m. Ang. wem? od. für wen? durch Dat. (s. Ussing Plaut. Amph. 813. Hildebr. Apul. de mund. 1. p. 336), ut decet lenonis familiae, Plaut.: ita nobis decet, Ter.: haec primum ut fiant, deos quaeso, ut vobis decet, Ter.: locum editiorem, quam victoribus decebat, capit, Sall. hist. fr. 1, 98 (100). – teils (archaist.) m. Ang. wem? od. für wen? im Abl., ut meque teque maxume atque ingenio nostro decuit (= dignum erat), Plaut. asin. 577. – teils ganz absol., fecisti ut decuerat, Ter.: perge, decet, Verg.: res... paulo ante confecta est; minus quidem illa severe quam decuit, non tamen omnino dissolute, Cic.: quo maiorem spem habeo nihil fore aliter ac deceat, Cic.: cuius a rne corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari), wogegen es sich geschickt hätte, daß der meinige von jenem verbrannt würde, Cic.

    lateinisch-deutsches > deceo

  • 6 indutus

    indūtus, nur Dat. ui u. Abl. Plur. ibus, m. (induo), das Anziehen des Kleides, die Bekleidung, konkr., der Anzug, die Kleidung, prius indutui, tum amictui quae sunt, tangam, Varro LL. 5, 131: mundissima lini seges inter optimas fruges terrā exorta non modo indutui et amictui sanctissimis Aegyptiorum sacerdotibus, sed opertui quoque rebus sacris usurpatur, Apul. apol. 56: illa vestis decenter indutui est, quae non trahit pulverem, Symm. epist. 3, 10: eam (tunicam) dicimus muliebrem, quae de eo genere est, quo indutui mulieres ut uterentur est institutum, Varro LL. 10, 27: ea, quam indutui gerebat, vestis, Tac. ann. 16, 4: habebat indutui ad corpus tunicam interulam, Apul. flor. 9. p. 10, 19 Kr. – Plur., horrentes indutibus rigidis, Amm. 24, 2, 5: indutibus imperatoriae maiestatis apud Nicaeam ornatus, Amm. 30, 7, 4.

    lateinisch-deutsches > indutus

  • 7 Garderobe

    Garderobe, vestiarium (der Ort u. die Kleider zus.). – vestis scaenica (die Kleider für das Theater, die Theatergarderobe, Inscr.). – choragium (Garderobe, Kleider für den Theaterchor). – vestis. vestimenta, ōrum,n. pl. (Kleider [987] übh.). – ornatus. cultus (der äußerliche Schmuck übh., Putz).

    deutsch-lateinisches > Garderobe

  • 8 Mode

    Mode, mos (als Sitte; auch in der Kleidung, mos vestis). – consuetudo (die Gewohnheit). – habitus. ornatus (als Kleidertracht). – exemplum (als Muster). – eine neue M., habitus novus; exemplum novum: die M. des Tags, huius saeculimos od. consuetudo. – M. sein, in more esse. moris esse (Sitte sein); usu receptum esse (durch den Gebrauch aufgenommen sein); vigere (gleichs. im Schwange sein, in Ruf u. Ansehen stehen, v. Pers., z.B. v. Künstlern, vig. praeter alios: von Beschäftigungen, Liebhabereien [studia] etc.): es wareine alte M., antiqui moris fuit: es ist etw. nicht mehr M., es hat sich die M. in etw. geändert, consuetudo saeculi mutavit alqd: diese Tracht ist von da an allgemein Mode, hunc morem vestis exinde gens universa tenet: was jetzt M. des Tags ist, quae nunc tenet saeculum: es wird etwas M., alcis rei mos recipitur. alqd in mores recipitur (die Sitte von etw. wird angenommen); alqd usu recipitur (es wird etw. üblich übh.); in morem vertit alqd (es wird etw. zur Sitte, zur Mode); alqd provenit, prodit (es kommt etwas auf, es taucht etw. als Mode auf): es ist nach seinem [1701] Tode allgemein u. stark M. geworden, zu etc., postquam obiit ille, increbruit passim et invaluit consuetudo mit Genet. Gerundii (z.B. binas vel singulas clepsydras dandi): eine M. aufbringen, einführen, morem inducere od. inferre: dieselbe M. auch beim Volke einführen, eodem ornatu etiam populum vestiri iubere (v. einem Fürsten): ausder M. bringen, abolere morem alcis rei; auch bl. abolere alqd (uneig.): aus der M. kommen, obsolescere: sich nach fremder M. kleiden, in externum habitum mutare corporis cultum: nach der M. gekleidet sein, gehen, nove vestitum esse. – etw. an der M. haben, alqd in more habere: ich habe es so an der M., das ist so meine M., sie meus est mos: nach meiner M., meo more.

    deutsch-lateinisches > Mode

  • 9 deceo

    deceo, uī, ēre (zu decor, decus), zieren, ziemen, I) eig., a) v. Lebl., äußerlich zieren, kleiden, wohl od. gutstehen, wohl od. gutlassen (Ggstz. dedecere; vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N.: nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), m. Ang. wen (wem)? im Acc., quin me aspice et contempla, ut haec (vestis) me deceat, Plaut.: quem decet muliebris ornatus, quem incessus psaltriae, Cic.: neminem decet intertexta pluribus notis vestis, Quint.: te toga picta decet, Prop.: quem tenues decuere togae nitidique capilli, Hor.: habitus triumphalis feminas non decet, Quint.: forma viros neglecta decet, Ov.: neglecta decet multas (virgines) coma, Ov.: decet alba quidem pudor ora, Ov.: alba (weiße Tracht) decent Cererem; vestes Cerealibus albas sumite, Ov.: hic illum mire pudor decuit, Sen. – ohne Ang. wen (wem)? rarus in publicum egressus idque velatā parte oris, ne satiaret aspectum, vel quia sic decebat (weil es ihr so gut stand), Tac. ann. 13, 45. – b) v. Pers., prangen, Macrobii praecipuā decent pulchritudine, Solin. 30, 10. – II) übtr., den Verhältnissen nach zieren = stehen, wohl anstehen, wohlanständig sein, sich ziemen od. geziemen, sich schicken, schicklich sein, in der Ordnung sein (Ggstz. dedecere), wobei zu bemerken, daß decet oft durch es würde sich geziemen, decebat u. decuit durch es hätte sich ge-
    ————
    ziemt, würde sich geziemt haben, übersetzt werden muß, α) m. Subjekts-Nom., teils m. Ang. wen (wem)? im Acc., arta decet sanum comitem toga, Hor.: illa ornamenta decere me et convenire eis rebus, quas gesseram, non putabam, Cic.: non velle experiri quam se aliena deceant; id enim maxime quemque decet, quod est cuiusque maxime suum, Cic. – teils (archaist.) m. Ang. wen (wem)? für wen? im Dat., istuc facinus nostro generi non decet, Plaut. Amph. 820 (vgl. unten no. β u. γ). – teils ohne Ang. wen? servare id, quod deceat (v. Dichter), Cic.: et quod decet honestum est et quod honestum est decet, Cic.: ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat et quid aptum sit personis, temporibus, aetatibus, Cic. – m. Ang. worin? durch in m. Abl., ut in vita, sic in oratione nihil est difficilius quam quid deceat videre, Cic. – m. Ang. bei wem? durch apud m. Akk., u. wobei? durch Abl., neque eadem in voce, gestu, incessu apud principem, senatum, populum, magistratus, privato publico iudicio, postulatione, actione decent, Quint. 11, 3, 150. – β) m. Subjekts-Infin., u. zwar teils m. Acc. u. Infin. Act. u. Pass., oratorem irasci minime decet, simulare non dedecet, Cic.: omnes hommes ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet, Sall.: omnes bonos rei publicae subvenire decebat, Sall.: non quidquid patrum plebisque est, consules, tribunos, deos, hominesque omnes armatos opem
    ————
    ferre, in Capitolium currere decuit? Liv.: m. Acc. u. Infin. Pass. (s. Klotz Nachtr. zu Cic. Tusc. p. 21. Wopkens Lectt. Tull. p. 71), atque in eo disputant, contaminari non decere fabulas, Ter.: num dubitas, quin specimen naturae capi deceat ex optima quaque natura? Cic.: sicut aut sola aut prima pensari decet... tanto regi (= a tanto rege), Liv. 34, 58, 8. – teils (archaist.) m. Dat. u. Infin., ita uti liberali esse ingenio decuit, Ter. Hec. 164: decet tantae maiestati eas servare leges, quibus etc., Paul. dig. 32, 1, 23: certa est enim ratio, quā deceat philosopho ob decretam sibi publice statuam gratias agere, Apul. flor. 16. p. 23, 4 Kr. – teils m. bl. Infin., iniusta impetrare non decet, Plaut.: exemplis grandioribus decuit uti, Cic. – m. vorhergeh. allgem. Pronom.-Nom., nihil est quod tam deceat, quam in omni re gerenda consilioque servare constantiam, Cic. – γ) ohne Subjekt, teils m. Ang. wen (wem)? durch Acc., facis, ut te decet, Ter.: ita uti fortes decet milites, Ter.: illum decet, Quint. – teils (archaist.) m. Ang. wem? od. für wen? durch Dat. (s. Ussing Plaut. Amph. 813. Hildebr. Apul. de mund. 1. p. 336), ut decet lenonis familiae, Plaut.: ita nobis decet, Ter.: haec primum ut fiant, deos quaeso, ut vobis decet, Ter.: locum editiorem, quam victoribus decebat, capit, Sall. hist. fr. 1, 98 (100). – teils (archaist.) m. Ang. wem? od. für wen? im Abl., ut meque teque maxume atque ingenio nostro decuit (=
    ————
    dignum erat), Plaut. asin. 577. – teils ganz absol., fecisti ut decuerat, Ter.: perge, decet, Verg.: res... paulo ante confecta est; minus quidem illa severe quam decuit, non tamen omnino dissolute, Cic.: quo maiorem spem habeo nihil fore aliter ac deceat, Cic.: cuius a rne corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari), wogegen es sich geschickt hätte, daß der meinige von jenem verbrannt würde, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > deceo

  • 10 indutus

    indūtus, nur Dat. ui u. Abl. Plur. ibus, m. (induo), das Anziehen des Kleides, die Bekleidung, konkr., der Anzug, die Kleidung, prius indutui, tum amictui quae sunt, tangam, Varro LL. 5, 131: mundissima lini seges inter optimas fruges terrā exorta non modo indutui et amictui sanctissimis Aegyptiorum sacerdotibus, sed opertui quoque rebus sacris usurpatur, Apul. apol. 56: illa vestis decenter indutui est, quae non trahit pulverem, Symm. epist. 3, 10: eam (tunicam) dicimus muliebrem, quae de eo genere est, quo indutui mulieres ut uterentur est institutum, Varro LL. 10, 27: ea, quam indutui gerebat, vestis, Tac. ann. 16, 4: habebat indutui ad corpus tunicam interulam, Apul. flor. 9. p. 10, 19 Kr. – Plur., horrentes indutibus rigidis, Amm. 24, 2, 5: indutibus imperatoriae maiestatis apud Nicaeam ornatus, Amm. 30, 7, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > indutus

  • 11 decet

    dĕcet, cuit, 2, v. impers. [Sanscr. dacas, fame; Gr. dokeô, to seem, think; Lat. decus, dignus]. It is seemly, comely, becoming,; it beseems, behooves, is fitting, suitable, proper (for syn. v. debeo init.):

    decere quasi aptum esse consentaneumque tempori et personae,

    Cic. Or. 22, 74; cf. also nunc quid aptum sit, hoc est, quid maxime deceat in oratione videamus, id. de Or. 3, 55, 210 (very freq. and class.; not in Caes.).—Constr., with nom. or inf. of the thing, and with acc.; less freq. with dat. of the pers.; sometimes absol.
    a.
    With nom. rei
    (α).
    and acc. pers.: Ph. Quin me aspice et contempla, ut haec (sc. vestis) me decet. Sc. Virtute formae id evenit, te ut deceat, quicquid habeas, Plaut. Most. 1, 3, 16 sq.; cf.:

    quem decet muliebris ornatus, quem incessus psaltriae, Cic. Clod. fragm. 5, p. 105 ed. Beier: te toga picta decet,

    Prop. 4, 4, 53 al.; Hor. Ep. 1, 18, 30; Quint. 8, 5, 28;

    and nec habitus triumphalis feminas deceat,

    id. 11, 1, 3; cf.:

    omnis Aristippum color decuit,

    Hor. Ep. 1, 17, 23:

    intonsus crinis deum,

    Tib. 1, 4, 38; cf.:

    neglecta decet multas coma,

    Ov. A. A. 3, 153; id. F. 2, 106 et saep.:

    id maxime quemque decet, quod est cujusque maxime suum,

    Cic. Off. 1, 31, 113:

    quod omnes et semper et ubique decet,

    Quint. 11, 1, 14:

    non si quid Pholoen satis, Et te, Chlori, decet,

    Hor. Od. 3, 15, 8 et saep.:

    qui flexus deceat miserationem,

    Quint. 1, 11, 12:

    civitatem quis deceat status,

    Hor. Od. 3, 29, 25 et saep.—In plur.:

    quem tenues decuere togae nitidique capilli,

    Hor. Ep. 1, 14, 32:

    te non citharae decent,

    id. Od. 3, 15, 14:

    alba decent Cererem: vestes Cerealibus albas Sumite,

    Ov. F. 4, 619; id. M. 1, 457 et saep.:

    nec velle experiri, quam se aliena deceant,

    Cic. Off. 1, 31, 113; Quint. 6, 1, 25:

    illa quoque diversa bonum virum decent,

    id. 11, 1, 42 et saep.:

    duo verba uni apposita ne versum quidem decuerint,

    id. 8, 6, 43.—
    (β).
    Without acc. pers.:

    nihil est difficilius quam quid deceat videre,

    Cic. Or. 21, 70; cf.:

    quid deceat et quid aptum sit personis,

    id. Off. 1, 34 fin.:

    casus singularis magis decuit,

    Quint. 8, 3, 20; id. 11, 3, 161 et saep.:

    idem fere in omni genere causarum et proderit et decebit,

    id. 11, 1, 14; cf. id. 9, 4, 21.—In plur.:

    ubi lepos, joci, risus, vinum, ebrietas decent,

    Plaut. Ps. prol. 20:

    cum magna pars est exhausta orationis, pene omnia decent,

    Quint. 11, 3, 147; 150; id. 11, 1, 48 et saep. —
    (γ).
    With dat.:

    istuc facinus nostro generi non decet,

    Plaut. Am. 2, 2, 188: certa est ratio quae deceat philosopho, Apul. Flor. 3, p. 355, 13; Plaut. Pers. 2, 2, 34; cf. infra. —
    b.
    With inf.
    (α).
    and acc. pers.:

    non te mihi irasci decet,

    Plaut. Am. 1, 3, 24:

    hanc maculam nos decet effugere,

    Ter. Ad. 5, 8, 31:

    oratorem irasci minime decet,

    Cic. Tusc. 4, 25; Quint. 12, 6, 3; Ov. M. 3, 265; so freq. with inf. pass.:

    specimen naturae capi debet ex optima quaque natura,

    Cic. Tusc. 1, 14, 32:

    mortalin' decuit violari vulnere divum?

    Verg. A. 12, 797; Ter. And. prol. 16. —
    (β).
    Without acc.:

    injusta ab justis impetrare non decet,

    Plaut. Am. prol. 35:

    exemplis grandioribus decuit uti,

    Cic. Div. 1, 20; Ov. M. 8, 27:

    nunc decet caput impedire myrto: nunc et in umbrosis Fauno decet immolare lucis,

    Hor. Od. 1, 4, 9 sq.; id. Ep. 1, 17, 2; Pers. 3, 27.—
    (γ).
    With dat.:

    decet tantae majestati eas servare leges, quibus, etc.,

    Dig. 32, 1, 23:

    ita uti liberali esse ingenio decet,

    Ter. Hec. 1, 2, 89:

    prima certe pensari decet populo utrum, etc.,

    Liv. 34, 58, 8.
    c.
    Absol.
    (α).
    with acc. pers.:

    ita ut vos decet,

    Plaut. Most. 3, 2, 40; cf.:

    facis, ut te decet,

    Ter. Andr. 2, 5, 10; id. Heaut. 5, 5, 10:

    ita uti fortes decet milites,

    id. Eun. 4, 7, 44; cf.: id. Andr. 2, 6, 14:

    illum decet,

    Quint. 9, 4, 15 et saep.—
    (β).
    Without case:

    eia haud sic decet,

    Ter. Eun. 5, 9, 35; cf. id. Hec. 2, 2, 10:

    fecisti ut decuerat,

    id. ib. 4, 4, 66:

    minus severe quam decuit,

    Cic. Phil. 6, 1:

    velata parte oris, quia sic decebat,

    it was becoming, Tac. A. 13, 45:

    nihil aliter ac deceat,

    id. Att. 6, 3, 8: perge;

    decet,

    Verg. A. 12, 153 et saep.—
    (γ).
    With dat.:

    ita nobis decet,

    Ter. Ad. 5, 8, 5; id. Heaut. 5, 2, 12:

    locum editiorem quam victoribus decebat,

    Sall. H. 1, 98 (Serv. Verg. A. 8, 127.)— Hence, dĕcens, entis, P. a. (freq. in Hor., Ov., and post-Aug. prose, esp. Quint.; not in Verg.; in Cic. once adverbially, and cf. decentia), seemly, becoming, decent, proper, fit:

    amictus,

    Ov. Pont. 2, 5, 52; cf.:

    decentior amictus,

    Quint. 11, 3, 156;

    and sinus (togae) decentissimus,

    id. 11, 3, 140:

    ornatus,

    id. 2, 15, 21:

    motus,

    Hor. Od. 4, 13, 17; Quint. 1, 10, 26; cf.:

    corporis decens et accommodatus orationi motus,

    id. 11, 3, 29;

    and allevatio atque contractio humerorum,

    id. 11, 3, 83:

    decentissimum sponsalium genus,

    Sen. Ben. 1, 9 et saep.:

    quid verum atque decens,

    Hor. Ep. 1, 1, 11:

    decentius erit servare pudorem,

    Quint. 11, 1, 78; cf. 8, 6, 6.—
    2.
    Esp. of corporeal fitness and symmetry, regularly, symmetrically, handsomely shaped; well-formed; noble:

    forma,

    Ov. Am. 3, 1, 9; cf.:

    habitus decentior quam sublimior,

    Tac. Agr. 44:

    facies,

    Ov. Tr. 3, 7, 33:

    malae,

    Hor. Od. 3, 27, 53:

    Venus,

    id. ib. 1, 18, 6; cf.:

    Cynthia,

    Prop. 4, 8, 52 (5, 8, 52 M.):

    Gratiae,

    Hor. Od. 1, 4, 6:

    (Paullus) et nobilis et decens,

    id. ib. 4, 1, 13: pulcher et decens toto corpore, Suct. Dom. 18; cf. Juv. 6, 161:

    sumptis decentior armis Minerva,

    Ov. H. 5, 35; Quint. 8, 3, 10 et saep.— Adv.: decenter (acc. to no. 1), becomingly, decently, properly, fitly:

    fictis nominibus decenter uti,

    Plin. Ep. 6, 21, 5; cf.:

    fieri,

    Quint. 11, 1, 79:

    singula quaeque locum teneant sortita decenter,

    Hor. A. P. 92; cf.:

    maesta,

    Ov. Am. 2, 5, 44.— Comp.: Hor. Ep. 2, 2, 216; Quint. 9, 1, 21 al.— Sup., a false reading for diligentissime, Cic. Caes. 26, 74.

    Lewis & Short latin dictionary > decet

  • 12 Equipierung

    Equipierung, eines Reiters, equus, vestis et omnis ornatus; arma equusque et cetera instrumenta militiae. – jmdm. (einem Ritter) 40000 Sesterzien zu seiner E. geben, alci quadraginta milia nummûm ad instruendum se ornandumque dare.

    deutsch-lateinisches > Equipierung

  • 13 Kostüm

    Kostüm, habitus (Tracht). – vestitus. ornatus (Anzug). – mos vestis (Kleidertracht).

    deutsch-lateinisches > Kostüm

  • 14 Mannsgröße

    Mannsgröße, s. Mannshöhe. – mannshoch, hominis altitudine. – m. sein, *hominis altitudinem aequare. – Mannshöhe, altitudo hominis (die Höhe eines Mannes). – statura virilis (männliche Statur). – Mannskleidung, vestis virilis. – in M., in virilem modum ornatus: M. anlegen, virilem vestem induere. – mannslang, longitudine hominis. – Mannslänge, longitudo hominis (Länge eines Mannes). – altitudo hominis (Mannshöhe, -größe). – statura virilis (Statur eines Mannes). – M. haben, *aequare longitudinem od. altitudinem hominis. – Mannsleute, viri. – puberes, um,m.pubes, is,f. (die mannbaren Leute). – Mannsname, nomen virile. – Mannsperson, vir (im allg., bes. auch der Eigenschaft nach, Ggstz. mulier). – mas (dem Geschlechte nach, Ggstz. femina). – Mannsschmuck, s. Männerschmuck. – Mannsschwester, glos; od. umschr. viri soror. – meine M., viri mei soror.

    deutsch-lateinisches > Mannsgröße

  • 15 Ornat

    Ornat, I) Schmuck: ornatus. – II) Amtskleidung: a) der Beamten: vestis forensis. – im O., veste forensi indutus od. adornatus. – b) der Priester, s. Priesterornat.

    deutsch-lateinisches > Ornat

  • 16 Augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > Augustus

  • 17 augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > augustus

  • 18 indutus

    1.
    indūtus, a, um, Part., from induo.
    2.
    indūtus, ūs, m. [induo], a putting on (very rare;

    only indutui and indutibus in use): prius dein quae indutui, tum amictui quae sunt tangam,

    Varr. L. L. 5, § 131 Müll.; Symm. Ep. 3, 10; Varr. L. L. 10, § 27 Müll.:

    vestis, quam indutui gerebat,

    Tac. A. 16, 4: habebat indutui ad corpus tunicam interulam, App. Flor. n. 9, p. 346; id. Mag. p. 310, 23.—Concr., apparel, raiment:

    indutibus imperatoriae majestatis ornatus,

    Amm. 30, 7, 4; 24, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > indutus

  • 19 Regii

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > Regii

  • 20 regius

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > regius

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • ANGELICA Vestis — apud Florentium Wigorniensem de Gregorio VII. Pontifice romano. Quia finem vita suae aspiciebat induebat se Angelicam vestem: ἀγτελικὸν σχῆμα, in Eucholog. Graecorum et in Vita S. Nili Iunioris τὸ ἀγτελοπρεπὲς καὶ πανἁγιον σχῆμα, in Martyrio… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Talar — Ta|lar [ta la:ɐ̯], der; s, e: langes, weites Gewand mit weiten Ärmeln, das Geistliche, Richter, Richterinnen u. Ä. bei der Ausübung ihres Amtes tragen: vor der Verhandlung zieht die Richterin den Talar über. * * * Ta|lar 〈m. 1〉 weites,… …   Universal-Lexikon

  • LORUM — Graece λῶρον, Balsamoni vinculum capitis est vel diadema s. fascia Imperatoria: quod Phrygium alii dixêre, ut Auctor Donationis Constantinianae. utrumque nempe sumitur pro vitta capitis vel mitta et tiara Impertiali. Phrygium enim adiectivum est… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • STOLA — tunica fuit muliebris. Cum enim Toga antiquissimis temporibus commune Virorum et Feminarum Romae gestamen fuisset, postea, Togâ penes viros remanente, solasque feminas, quae se viris vulgarent; matronis feminisque honestis, atque ingenuis Tunica …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PELLIS — an a pellendo, quod externas iniurias pellat: an a pilis, quod pilosa: an ab Hebr. Gap desc: Hebrew, quod in Niphal significat tegi? caesorum animalium corporibus detracta, primis Parentibus, post lapsum, in usum cessit, frigori aliisque aeris… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • COLORAE Vestes — apud Vopisc. in Aureliano, c. 46. Idem concessit, ut blatteas matronae tunicas haberent cum antea coloreas habuissent, et ut multum oxypaederotinas: non sunt variô colore tinctae, modo hôc, modo illô, sed quae variorum sunt colorum et plures… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MERETSRCIS — seu prostibuli nuptiae, inter vetitas, apud Hebraeos, referuntur Iosepho Ant. Iud. l. 4. c. 8. ubi haec habentur verba, inter Leges apud cum Nuptiales, Ε῎ιτι μηδὲ ἡταιρημένης εἶναι γάμον ἧς δἰ ὕβριν τοῦ σώματος τὰς ἐπὶ τοῦ γάμου θυσίας ὁ Θεὸς οὐκ …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NUPTIAE — a nubendo, quod nova Nupta seu Sponsa flammeô obnupta seu obvelata ad Sponsum olim deducebatur, Alias Matrimonium, Coniugium etc. erat viri et mulieris coniunctio legitima, vitae societatem continens, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 9. c. 3. Quod… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PARAGAUDAE — vel es, sive ea vox parthorum sive Syrorum fuit, dictae sunt aureae fasciae, limbique ac segmenta, quae tunicis laneis et subsericis, lineis inprimis interulis, olim a Romanis addebantur. Meminit earum Trebellius Pollio in Claudio, c. 17. Albam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • sied — Sied, voyez Seant. Il luy sied bien à parler, Loquitur laute, Scite dicit, Eleganter loquitur. Voyez si cet accoustrement me sied bien, Vide an ornatus hic me condecet. Cest habit te sied bien, Sedet tibi haec vestis …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»